Haberin DevamıDünya, tabii dengelerin hızla değiştiği bir dönemden geçiyor. Bilimsel araştırmalar, bilhassa Antarktika gibi uzak ve soğuk bölgelerde bile beklenmedik volkanik aktivitelerin ab yüzüne çıktığını ortaya koyuyor. Bu durum, yalnızca bölgenin ekosistemini değil, aynı zamanda küresel deniz seviyelerini de tehdit ediyor.Yapılan araştırmalar, Batı Antarktika Buz Tabakası’nın yüzeyinin altında 100’den fazla volkan bulunduğunu ortaya koydu. Bu volkanların, aktif bir volkanik yarığın tepe noktasında yer almasının genellikle göz ardı edildiği de kaydedildi.ABD’deki Brown Üniversitesi’nden ilim insanları, iklim değişikliğinin bu buz tabakasının erimesine yol açtığını ve bunun da yüzeydeki erimeyi hızlandıran volkanik aktiviteleri artırdığını belirtti. Bu süreç, ‘pozitif geri besleme döngüsü’ olarak adlandırılan bir durumu beraberinde getiriyor.Haberin DevamıPozitif geri besleme döngüsü ise bir sistemdeki bir olayın, o olayın etkisini artırarak yine etmesine yol açan bir süreç. Bu cin döngüler, başlangıçtaki bir değişimin etkisini güçlendirir ve çoğunlukla sistemin daha güçlü veya daha belirgin bir duruma doğru evrilmesine sebep olur.Buz tabakası eridikçe, yüzeye iten kütle azalıyor ve bu hal yeraltında yükseltici bir tesir yaratıyor. Sonuç olarak, kıtanın derinliklerindeki magma odalarının genişlemesi hızlanıyor. Bu genişleme, magma odası duvarlarına baskı yaparak ve içindeki gazı serbest bırakarak patlama olasılığını artırıyor.Peki tüm bunlar insanlığı etkileyecek düzeyde nasıl bir sonuç ortaya çıkaracak? Araştırmanın sunduğu ilginç verileri daha yakından inceleyelim…YILDA ÜÇ MİLYON METREKÜPTEN FAZLA BUZUN ERİMESİNE YETECEK DERECEDE ETKİLİJeokimyasal ve jeofiziksel araştırmaları kapsayan önemli bir bilimsel yayın olan Geochemistry, Geophysics, Geosystems dergisinde yer meydan çalışma, buz tabakasının altındaki volkanik faaliyetin, uzmanların önceki düşüncelerine göre daha aka bir tesir yapabileceğini öne sürüyor. Deniz seviyesindeki artışa ilişkin mevcut öngörüler, ilim insanlarının Alaska’nın neredeyse iki misli büyüklüğündeki Batı Antarktika Buz Tabakası’nın istikrarını tahmin etme becerisine dayanıyor.Haberin DevamıAraştırmacılar, magma odasındaki basınç değişimlerinin buz tabakasının erimesini nasıl etkilediğini simüle eden bir model kullandı. Ayrıca, erime nedeniyle yüzey kütlesinin kaybının magma odalarının genişlemesine, içerideki basıncın azalmasına ve gelecekteki püskürmelerin yönünü değiştirmesine yol açtığını araştırdı.Bu mekanizmaların ilki, magma odasının duvarlarına baskı yaparak püskürme olasılığını artıran genişleme oldu. İkinci mekanizma ise daha karmaşık; birçok magma odası, yüksek basınç altında magmada çözülen ab buharı ve karbondioksit gibi gazlar içeriyor.Yüzey buzunun erimesiyle basınç azaldığında, bu gazlar kabarcıklar halinde dışarı çıkıyor. Gazların dışarı çıkması, odanın içindeki basıncın hızla yeniden artmasına sebep oluyor ve bu da patlama olasılığını artırıyor. Bu püskürmelerde yüzeye hiç çıkmamış olanlar bile, daha fazla buzun erimesine yol açan aka miktarda ısı üretebilir ve böylece döngü devam edebilir.Uzmanlar ise buz tabakası eridikçe, bazı magma odalarından çıkan ısı, yılda üç milyon metreküpten fazla buzun erimesine yetecek derecede etkili olabilir diye uyarıyor.HANGİ ŞEHİRLER SULAR ALTINDA KALACAK?Haberin DevamıEğer buz örtüsü tamamen çökerse, deniz seviyeleri felaketle sonuçlanacak şekilde 60 metre yükselebilir. Bu durum, New York, Tokyo ve Şanghay gibi kenar şehirlerinin tamamen sular altında kalmasına sebep olabilir.Ne mevcut ki, ilim insanları bu kıyamet senaryosunun henüz fazla uzakta olduğunu düşünüyor. Son tahminler, Batı Antarktika Buz Tabakası’nın 2300 yılına kadar neredeyse tamamen çökeceğini öngörüyor; bu da insanlığa bu çöküşü yavaşlatmak için 275 yıl tanıyor.Fakat araştırmacılar, bu tahminin yapıldığı modellerin erime-volkanizma geri besleme döngüsünü hesaba katmadığını belirtiyor. Gerçek çöküş tarihi daha erken olabilir, ancak bunun doğruluğunu belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.2024’ÜN VERİLERİ İSE TEHLİKENİN BOYUTUNU BİR KEZ DAHA GÖZLER ÖNÜNE SERDİHaberin DevamıCopernicus İklim Değişikliği Servisi’nin raporuna göre, 2024’teki sıcaklıklar, 2023’e göre 0,12 radde daha yüksek. Bu durum, 2024’ün sanayi öncesi seviyenin 1,5 radde üzerinde sıcaklık kaydedilen ilk takvim yılı olmasına yol açtı. Uzmanlar, bu yılın Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşılmadığını belirtse de, insanlığın bu kritik eşiğe ‘tehlikeli derecede yakın’ olduğunu vurguluyor.Veriler, yılın olağanüstü sıcak bir başlangıç yaptığını ve 2024’teki küresel ortalama sıcaklığın 15,1 dereceye düştüğünü gösteriyor. El Niño gibi geçici iklim olayları sıcaklıkları artırsa da ilim insanları insan kaynaklı iklim değişikliğinin aşırı sıcaklıkların temel sebebi olmaya devam ettiğini anlatım ediyor. Atmosfere salınan karbondioksit oranındaki artış, gezegenin ısınmasının yavaşlama belirtisi göstermediğini ortaya koyuyor. Imperial College London’dan Dr. Friederike Otto, bu durumu bir gerçeklik kontrolü olarak nitelendiriyor ve ülkelerin fosil yakıt tüketimini azaltmadığı sürece aşırı sıcaklıkların devam edeceğini belirtiyor.2024’teki sıcaklıklar, 1991-2000 ortalamasından 0,72 radde ve sanayi öncesi dönemin ortalamasından 1,6 radde daha yüksek. Küresel ortalama sıcaklık, son 12 ayın 11’inde 1,5 dereceyi aştı. Temmuz 2023’ten bu yana, Temmuz 2024 hariç tüm aylar bu sınırı geçti. Dr. Otto, aşırı hava olaylarının iklim değişikliği nedeniyle daha da kötüleştiğini ve bu durumun yaşamı tehlikeye attığını anlatım ediyor. Küresel yüzey sıcaklığındaki artış, daha fazla ab buharı ve enerji depolama kapasitesine yol açarak, iklim değişikliğinin etkilerini daha da derinleştiriyor.Haberin DevamıFotoğraflar: iStock
News
